Privacyschenders Edith Schippers en gemeente Rotterdam winnen Big Brother Awards 2016

by Daphne van der Kroft - Daphne van der Kroft

Edith Schippers wint de Publieksprijs en de gemeente Rotterdam de Expertprijs tijdens de Big Brother Awards 2016. Edith Schippers omdat ze het medisch beroepsgeheim verder afbrokkelt, terwijl de gemeente Rotterdam op basis van inkomen en geheime politie-informatie besluit wie waar mag huren. De positieve privacyprijs, de Felipe Rodriguez Award, gaat dit jaar naar Open Whisper Systems, het bedrijf dat WhatsApp hielp bij het beveiligen van de communicatie van ruim een miljard gebruikers en de eigen versleutelde chatapp Signal maakte.

Publieksprijs: Edith Schippers brokkelt medisch beroepsgeheim verder af
Met 51% van de stemmen is minister Edith Schippers door het publiek tot winnaar verkozen vanwege haar voorstel voor een nieuwe Wet marktordening gezondheidszorg. De nominatie benadrukt het belang van het medisch beroepsgeheim dat “de veilige arts-patiëntrelatie” beschermt. Immers, een patiënt kan alleen goed behandeld worden als die zich vrij voelt om een arts intieme informatie te vertellen die essentieel is voor een goede behandeling. Maar dit wetsvoorstel zorgt voor een uitbreiding van de mogelijkheid voor zorgverzekeraars om inzage te krijgen in de medisch dossiers van patiënten om fraude aan te pakken. Het steekt des te meer dat dit wordt voorgesteld voor het bestrijden van fraude die voor het overgrote deel niet door verzekerden wordt gepleegd en bovendien nog geen 1% van de totale zorgkosten bedraagt.

Iedereen kon kandidaten nomineren en daarna op de top-drie stemmen. De andere kandidaten waren WhatsApp vanwege de gebroken belofte over datadelen met Facebook en Rob Bertholee, omdat het hoofd van de AIVD de privacydiscussie beu is… en versleuteling eigenlijk ook.

Expertprijs:
 Gemeente Rotterdam bepaalt waar jij mag huren
Sinds 2006 is het voor gemeentes wettelijk mogelijk om nieuwe huurders in bepaalde buurten te weigeren. Dat bleek weinig effectief. Inmiddels blijken 15 gemeenten —waaronder vaandeldrager van de wet, Rotterdam— te controleren of “nieuwkomers” bij de politie bekend zijn. Dat mocht niet, maar werd in daarna in wetgeving gegoten. De gemeente Rotterdam heeft aangekondigd om in bepaalde buurten “asociale, criminele of geradicaliseerde” bewoners te weren. Expert Bart de Koning over deze nominatie: “Burgers worden hierbij tot potentiële risico’s bestempeld en in feite preventief gestraft voor daden die ze nog niet begaan hebben, op grond van criteria en data die ze niet kennen.” Bits of Freedom verkoos deze genomineerde tot winnaar, omdat het past in een zorgelijke trend: mensen worden steeds vaker in risicoprofielen geplaatst, met ingrijpende consequenties, zonder dat inzichtelijk is op basis van welke gegevens dat gebeurt of duidelijk is of die gegevens kloppen. Daarbij is het nog maar de vraag of deze ingrijpende maatregelen nu wel effectief zullen zijn.

De andere twee kandidaten waren staatssecretaris Dijkhoff voor het kiezen voor schijnveiligheid door de politie kwetsbaarheden in onze digitale communicatiemiddelen te laten gebruiken en het Verbond van Verzekeraars vanwege het vogelvrij verklaren van klanten door in de strijd tegen fraude onderzoeksbureaus ruim baan te geven.

Jaya Baloo (KPN), Bart de Koning (De Correspondent), Arnold Roosendaal (Privacy Company), Tanja Lange (Technische Universiteit Eindhoven), Gerrit-Jan Zwenne (Universiteit Leiden), Dennis Broeders (Erasmus Universiteit Rotterdam), Frederik Zuiderveen Borgesius (Universiteit van Amsterdam) en Ot van Daalen (Project Moore) dienden nominaties in voor de Expertprijs.

Positieve privacyprijs: Felipe Rodriguez Award voor Open Whisper Systems
De positieve privacyprijs, de Felipe Rodriguez Award, is uitgereikt aan Lilia Kai, developer bij Open Whisper Systems. Zij zorgden er dit jaar voor dat de privécommunicatie van meer dan een miljard WhatsApp-gebruikers in één klap écht privé blijft. Dankzij de versleuteling die ook achter hun eigen chatapp Signal zit, kan iedereen nu moeiteloos zonder meelezers met elkaar chatten. Een grote stap in de strijd tegen criminaliteit en massasurveillance.

Felipe Rodriguez was een van de oprichters van XS4ALL en De Digitale Stad, een van de steunpilaren van Bits of Freedom en grondlegger van de digitale burgerrechtenbeweging in Nederland. Felipe overleed in 2015, maar zijn levensverhaal laat zien hoeveel verschil een individu kan maken. Met deze prijs hopen XS4ALL en Bits of Freedom dat zijn voorbeeld anderen inspireert om zich in te zetten voor privacy en internetvrijheid.